WOB verzoek voor NSIJP paarden – ècht wel interessant voor leden, en vooral voor leden die in het buitenland wonen!
Verklarende lijst met afkortingen aan het einde van deze blog
Onlangs is een WOB (Wet Openbaarheid Bestuur) verzoek ingediend voor het openbaar maken van gegevens uit de centrale Nederlandse (RVO) databank. In dit verzoek is gevraagd is om gegevens van IJslandse paarden met een Nederlands paardenpaspoort en een buitenlandse microchip. We leggen je graag uit wat dit inhoudt en hoe we daar, vanuit het bestuur en het NSIJP Kantoor, op gereageerd hebben.
Hoe zit het ook alweer?
De EU diergezondheidsverordening (AHL) vereist dat de overheid een paardendatabank bijhoudt. In de databank staan alle paarden geregistreerd die in Nederland verblijven met o.a. levensnummer (UELN), microchipnummer, geboortedatum, en kleur èn de aanvrager van het paspoort. De aanvrager is de fokker of, in geval van een importpaard, de eerste eigenaar in NL. Het NSIJP meldt de geboortes van veulens waarvoor zij een paspoort uitgeeft aan deze databank. Met de invoering van de registratie van paarden op een uniek bedrijfsnummer (UBN) is dit hele proces nog ingewikkelder geworden. Voor dit verhaal focussen we ons op de uitgifte van paspoorten voor veulens.
Wat vooraf ging?
Het NSIJP ontving in december - Sinterklaas was nog maar net het land uit en de Kerstman stond al voor de deur - een brief van de Rijkoverheid voor Ondernemend Nederland(RVO). In deze brief vraagt RVO of het NSIJP als belanghebbende bezwaar heeft tegen het vrijgeven van bepaalde “paardgegevens”.
Wat blijkt?
RVO heeft in september, 3 maanden voordat wij een brief ontvingen, een WOB verzoek ontvangen. Vervolgens krijgen wij in december een brief waarin wordt medegedeeld dat we 14 dagen de tijd krijgen een zogenaamde ‘zienswijze’ in te dienen. Om bezwaar te maken moeten we argumenten aandragen die verwijzen naar uitzonderingsgronden die in de WOB vermeld staan.
Wij krijgen als vrijwilligersvereniging dus 14 dagen de tijd om te reageren terwijl RVO 3 maanden gedaan heeft gedaan over het opstellen van een brief. Dat is enigszins opmerkelijk en we hebben dan ook meteen uitstel gevraagd. Gelukkig, dat kan.
Wat houdt dit WOB verzoek dan in?
RVO verzoekt ons om gegevens van IJslandse paarden met een Nederlands levensnummer en een buitenlands microchipnummer geregistreerd in de centrale databank van RVO, in de periode 2019-2021.
Van deze paarden willen ze de volgende gegevens: levensnummers, de geboortedatum, uitgiftedatum paspoort en of het gaat om een duplicaat of vervangend paspoort. De verzoeker wil óók graag de naam weten van de paspoort-uitgevende instantie (in dit geval het NSIJP, dat de levensnummers heeft toegekend) en de naam van de chipper of controleur van de microchip.
In eerder gesprekken heeft RVO ons verteld dat overheden liever niet hebben dat de nationaliteit van het microchipnummer niet overeenkomt met de nationaliteit van het levensnummer/paspoort. Dit is voor NSIJP-leden in Duitsland zeker van belang, want vooral Duitsland heeft bezwaar tegen de uitgifte van paspoorten door andere landen voor paarden geboren in Duitsland en/of gechipt met een Duits microchipnummer. Het is raden naar de achtergrond maar niet ondenkbaar dat dit WOB verzoek hiermee te maken heeft.
Beetje vreemd…
Onze eerste gedachte is natuurlijk “what the…..”: waarom wil iemand dat weten? Wat, en vooral ook wie, zit hier achter? En vooral waarom? Schaadt dit onze leden? Schaadt dit eigenaren/fokkers van deze paarden?
Daar komt bij dat we vinden dat niet het NSIJP de belanghebbende is, maar dat de individuele eigenaren dat zijn. Zij zijn verplicht om, via het stamboek, hun paard te registreren in de RVO database. Het NSIJP is doorgeefluik, al kent de overheid ons een zwaardere rol toe.
Maar wat betekent dit dan juridisch gezien?
In de wet openbaarheid van bestuur staat dat een verzoeker geen reden hoeft te noemen om een WOB verzoek in te dienen. In de brief van RVO uit december staat dan ook geen aanvrager vermeld. Zonder enige ervaring met WOB verzoeken, komt dan toch snel de vraag naar boven: mag echt iedereen een WOB verzoek doen? En zitten aan het ‘geen reden hoeven te noemen’ echt geen grens!?
We staan gelukkig niet helemaal alleen
Het NSIJP is niet de enige die een dergelijke brief heeft ontvangen. Via ons NSIJPkantoor verneem ik dat ook andere stamboeken hetzelfde verzoek hebben ontvangen en dat de Koepelfokkerij samen met Sectorraad paarden juridische assistentie zal inroepen om het verzoek te overwegen.
Koepelfokkerij is de overkoepelende belangenorganisatie van stamboeken in Nederland. NSIJP is (nog) geen lid. De overheid praat of overlegt met belangenorganisaties over voorgenomen (uitvoering van) beleid en niet met individuele bedrijven, of zoals wij, verenigingen. Geen lid van een belangenorganisatie, dan geen of slechts minimaal inbreng. Dus we moeten maar even wachten.
We waren benieuwd waar Koepelfokkerij en de Sectorraad paarden mee komen. Juridisch advies inwinnen, dat klinkt goed, toch? En dankzij het verkregen uitstel hadden we ook nog even tijd om te zoeken naar voorbeelden en overheidsrespons op andere WOB verzoeken. Zo konden we onze gedachten laten rijpen.
Maar ik als Stamboeksecretaris droomt er wel over, want het WOB verzoek geeft een flink gevoel van onbehagen en toch ook wel boosheid. Wat boeren al jaren moeten verduren - verregaande bemoeienis van de overheid - bekruipt nu ook hobbyhouders van paarden en pony’s. Het verplicht registreren van paarden voor het waarborgen van dier – en volksgezondheid, daar kan eigenlijk niemand op tegen zijn. Maar wat heeft het vrijgeven van de gevraagde gegevens te maken met dier – en volksgezondheid?
Wat zeggen juristen?
Uit het juridisch advies dat de Sectorraad paarden en Koepelfokkerij krijgen, staat dat de enige grond van bezwaar het verstrekken van persoonsgegevens is, op basis van de AVG. We kunnen dus bezwaar aantekenen tegen het verstrekken van de persoonsgegevens van de chipper/controleur.
In de zienswijze, die we vanuit het NSIJP versturen, geven we dan toch ook maar aan dat we bezwaar maken tegen het vrijgeven van persoonsgegevens van de chipper/controleur. Bijkomend en saillant detail is dat, helaas voor de WOB verzoeker, die gegevens ook helemaal niet in de RVO database staan.
Zoeken op internet levert jurisprudentie op. Om te kunnen controleren of misbruik wordt gemaakt van het recht op openbaarheid van bestuur, kan wel degelijk gevraagd worden om de reden of doeleinden van het verzoek. Zo is het niet toegestaan om via een WOB verzoek informatie te verkrijgen voor een wettelijke procedure, informatie die via die procedure anders niet toegankelijk is. Dit klinkt als een duidelijke “nee” tegen ongeoorloofde opsporingspraktijken, als daar mogelijk sprake van zou zijn.
We weten niet of daar in dit geval sprake van is. In onze zienswijze kaarten we dan ook aan dat we niet kunnen oordelen over de rechtmatigheid van het verzoek als het doel van het verzoek niet is gegeven en dat we, alleen al om die reden, bezwaar hebben tegen het verstrekken van de gegevens.
Het gevaar van dit WOB Verzoek voor paardeigenaren
De paardgegevens (UELN en microchipnummer), waar dit WOB verzoek om vraagt, zijn te herleiden naar persoonsgegevens, namelijk de naam en adres van de aanvrager van het paspoort. Bij een WOB-verzoek worden de gegevens niet alleen aan de verzoeker verstrekt, maar worden de gevraagde gegevens openbaar en dus voor iedereen, ook kwaad-willenden, beschikbaar gemaakt. Het is met kennis van de combinatie van chipnummer en UELN gemakkelijker I&R fraude te plegen. Dat lijdt tot een hoog risico voor schade voor paardeneigenaren en schade voor betrokken is een grond voor uitzondering. Ook dat hebben we in de brief vermeldt.
Op 14 januari is onze zienswijze als brief via email verzonden. Helaas hebben tot op heden nog geen ontvangstbevestiging of reactie ontvangen van RVO. Uiteraard laten we het weten zodra we bericht hebben.
En hoe nu verder?
We denken dat onze mogelijkheden voor dienstverlening aan onze leden met een buitenlands woonadres in de toekomst steeds moeilijker worden. Deze maand werd het NSIJP gecontroleerd door RVO op het voldoen aan de Fokkerij Verordening. Ook hier kwamen onze leden woonachtig in het buitenland aan de orde. RVO beschouwt leden (leden-fokkers en hun paarden) in het buitenland als uitbreiding van het geografische gebied van het fokkerij programma van het NSIJP: een onderwerp voor een andere blog. Voor uitbreiding van het geografische gebied hebben we toestemming nodig van de desbetreffende overheid. Na de notificatie van RVO hebben, België, Zwitserland, Denemarken, Frankrijk, Noorwegen, Roemenië en Zweden geen officieel bezwaar aangetekend, maar de Duitsland wel.
Of het WOB verzoek hiermee te maken heeft weten we niet, maar het kan haast geen toeval zijn. Voor ons, zowel als paardeneigenaren als stamboek, betekent dit in ieder geval dat we onze zaakjes op orde moeten hebben, want blijkbaar is de overheid voornemens om over te gaan op handhaving als het gaat om paard-registratie.
Wordt vervolgd. Of beter: dit paardje heeft nog een staartje……
Namens het Bestuur van het NSIJP,
Carla Kemme
Stamboeksecretaris
AHL – Animal Health Law – Verordening Diergezondheidswetgeving
AVG - Algemene verordening gegevensbescherming
EU – Europese Unie
I&R - identificatie en registratie dieren
NSIJP – Vereniging IJslandse Paarden Stamboek
RVO – Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (uitvoerder van NL Overheidsbeleid in dit geval de centrale paardendatabase en de EU Fokkerij verordening)
SBS – Stamboeksecretaris
UBN – uniek bedrijfsnummer. Alle paarden gewoonlijk verblijvend in Nederland moeten geregistreerd staan op een UBN.
UELN - Universal Equine Life Number (levensnummer paard)
WOB – wet op de openbaarheid van bestuur; Het uitgangspunt van de WOB is dat de informatie over bestuurlijke aangelegenheden openbaar is. Met een WOB-verzoek wordt gevraagd om het openbaar maken van die informatie. De naam van de WOB verzoeker hoeft niet bekend te worden gemaakt.